Over de molen
Een molen met karakter, geschiedenis en draaiende wieken.
Al meer dan anderhalve eeuw is de Feanster Moune een herkenningspunt in het Friese landschap van Surhuisterveen.

Nôtmûne Koartwâld, ook bekend als de Feanster Moune, is een achtkante stellingmolen uit 1864. Sinds jaar en dag staat hij fier aan de rand van het dorp, als symbool van vakmanschap en volharding. In de molen wordt nog altijd graan gemalen: vroeger vooral rogge, tegenwoordig tarwe. Dat gebeurt deels op windkracht, maar ook met behulp van twee klassieke dieselmotoren: een robuuste 3-cilinder McLaren uit 1943 én een karakteristieke 1-cilinder Bronsmotor uit 1933, die nog regelmatig draait wanneer de wind het laat afweten.
Wat de Feanster Moune ook bijzonder maakt, is het zelfzwichtsysteem op de wieken. In plaats van zeilen zijn de roeden voorzien van houten kleppen die automatisch reageren op de windsterkte. Dit slimme systeem komt in Friesland nog geregeld voor, maar blijft een bijzonder gezicht in werking.
Rijksmonument met een verhaal
De Feanster Moune is officieel erkend als rijksmonument (nummer 511200), en dat is niet zonder reden. Deze achtkante stellingmolen met bijbehorende maalderij is van grote cultuurhistorische waarde. Samen vormen ze een zeldzaam en gaaf bewaard voorbeeld van een kleinschalig gemengd molenbedrijf uit het einde van de 19e en begin 20e eeuw. Niet alleen het molengedeelte is bijzonder, ook het naastgelegen machinegebouw maakt onderdeel uit van het monument: daarin staan nog altijd de authentieke dieselmotoren waarmee bij windstilte gemalen werd, en nog steeds wordt.
Wat de Feanster Moune zo uniek maakt, is de combinatie van ambacht en mechaniek. Aan de ene kant heb je de traditionele windmolen met zelfzwichtende wieken en klassieke overbrengingen; aan de andere kant een industrieel stuk erfgoed, compleet met werktuigenschuur en motorisch aangedreven maalstoel. Juist deze combinatie maakt het monument waardevol, zowel technisch als historisch.
In de jaren ’90 werd de zwaar vervallen molen grondig gerestaureerd. In 1995 werd hij feestelijk heropend, in 2015 werd hij voor een tweede keer gerestaureerd compleet met een nieuwe gietijzeren bovenas en herstelde wieken. Nog altijd is de molen volledig bedrijfsvaardig, een draaiend stukje geschiedenis, in stand gehouden door een groep enthousiaste vrijwilligers.
Als rijksmonument vertelt de Feanster Moune niet alleen het verhaal van koren malen, maar ook van doorontwikkeling, herstel en behoud van cultureel erfgoed in Friesland.
De Feanster Moune is niet alleen een monument, maar ook een staaltje vernuftige techniek.
Voor wie nieuwsgierig is naar de bouw en werking, vind je hieronder de belangrijkste kenmerken.
Algemeen
- Type: Achtkante stellingmolen
- Functie: Korenmolen
- Stellinghoogte: 6,20 meter
- Vlucht (lengte van de wieken): 18,70 meter
- Bouwjaar: 1864
- Rijksmonument: Nummer 511200
Wieken en wieksysteem
- Wieksysteem: Oud-Hollands met zelfzwichting (houten kleppen in plaats van zeilen)
- Binnenroede: 18,70 m, staal, Buurma te Oudeschans (1994)
- Buitenroede: 18,70 m, staal, Buurma te Oudeschans (1994)
- Vang: Vlaamse blokvang met duimophanging
Aandrijving en overbrengingen
- As: Gietijzer, gegoten in 2015 door Nijmeegsche IJzergieterij
- Overbrengingsverhouding: 1:6,26
- Luiwerk: Sleepluiwerk (sleepwiel loopt over spoorwiel)
- Kruiwerk: Neutenkruiwerk met 24 neuten en kruilier
Maalstenen
- 1 koppel 16-er blauwe stenen
- 1 koppel 16-er kunststenen
Mechanische aandrijving (maalstoel)
- Bronsmotor: 1-cilinder, tweetakt, 50 pk, bouwjaar 1933
- McLaren Ricardo: 3-cilinder dieselmotor, bouwjaar 1943